Phẩm này có tới 38 bài kệ. Phạm Chí (Brahmana) là một vị đạo sĩ đã thành công trong sự nghiệp tâm linh, ra khỏi vòng trần lụy. Đây là hình ảnh lý tưởng của một người tu hành thành đạt trong thời của Bụt. Kinh này có nội dung tương đương với kinh Người Xuất Sĩ và bổ túc cho kinh Người Xuất Sĩ. Ta hãy đọc hai bài kệ 36 và 37 để thấy được điều đó: không vướng vào quá khứ, không vướng vào tương lai, cũng không vướng vào hiện tại, không nắm bắt cũng không xua đuổi, đó là Phạm Chí. Rất hào hùng, rất dũng cảm, có khả năng tự cởi trói và vượt qua, tâm ý bất động, đó là Phạm Chí.
Bài kệ 1
Tiệt lưu nhi độ 截 流 而 渡
Vô dục như phạm 無 欲 如 梵
Tri hành dĩ tận 知 行 已 盡
Thị vị Phạm Chí 是 謂 梵 志
Thu nhỏ dòng chảy của ái dục, vượt qua dòng chảy của ái dục, đạt tới trạng thái vô dục, thấy được chân như của vạn pháp, chấm dứt được ràng buộc vào các hiện tượng hữu vi, người nào làm được như thế, ta gọi đó là một vị Phạm Chí.
Thu nhỏ dòng dục
Vượt qua dòng dục
Đạt tới vô dục
Thấy được chân như
Dứt mọi ràng buộc
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 2
Dĩ vô nhị Pháp 以 無 二 法
Thanh tịnh độ uyên 清 淨 渡 淵
Thị vị Phạm Chí 是 謂 梵 志
Sử dụng được cái thấy bất nhị, đạt tới thanh tịnh, vượt được vực sâu sinh tử, tháo gỡ được mọi ràng buộc vào ái dục, đó là Phạm Chí.
Hiểu thấy bất nhị
Đạt tới thanh tịnh
Vượt vực sinh tử
Tháo gỡ ràng buộc
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 3
Thích bỉ vô bỉ 適 彼 無 彼
Bỉ bỉ dĩ không 彼 彼 已 空
Xả ly tham dâm 捨 離 貪 婬
Thị vị Phạm Chí 是 謂 梵 志
Không vướng bờ bên này, cũng không vướng bờ bên kia, thấy cả bên này và bên kia đều là không, buông bỏ được tham ái, ta gọi đó là một vị Phạm Chí.
Không vướng bờ này
Không vướng bờ kia
Hai bờ đều không
Buông bỏ tham ái
Ta gọi Phạm chí.
Bài kệ 4
Tư tánh vô cấu 思 惟 無 垢
Sở hạnh bất lậu 所 行 不 漏
Thượng cầu bất khởi 上 求 不 起
Thị vị Phạm Chí 是 謂 梵 志
Biết thiền tập, không ô nhiễm, hành xử không tỳ vết, đạt được tịch tĩnh vô thượng, không còn mong cầu gì nữa, đó là Phạm Chí.
Siêng năng thiền tập
Không bị ô nhiễm
Hành xử không sai
Tịch tĩnh vô thượng
Không còn mong cầu
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 5
Nhật chiếu ư trú 日 照 於 晝
Nguyệt chiếu ư dạ 月 照 於 夜
Giáp binh chiếu quân 甲 兵 照 軍
Thiền chiếu đạo nhân 禪 照 道 人
Phật xuất thiên hạ 佛 出 天 下
Chiếu nhất thiết minh 照 一 切 冥
Ban ngày mặt trời chiếu rọi, ban đêm mặt trăng sáng tỏ, quân lính có vũ khí lấp lánh, người hành đạo cũng tỏa chiếu ra ánh sáng của thiền định. Bụt ra đời trong nhân gian làm cho bóng tối khắp nơi tan biến.
Ban ngày mặt trời chiếu
Ban đêm mặt trăng sáng
Lính vũ khí lấp lánh;
Người tu cũng tỏa chiếu
Ánh sáng của thiền định
Bụt ra đời làm cho
Bóng tối khắp nơi tan.
Bài kệ 6
Phi thế vi Sa môn 非 剃 為 沙 門
Xưng cát vi Phạm chí 稱 吉 為 梵 志
Vị năng xả chúng ác 謂 能 捨 眾 惡
Thị tắc vi đạo nhân 是 則 為 道 人
Không phải vì cạo tóc mà người ta trở thành một vị Sa môn, không phải nói cho hay mà người ta trở thành một vị Phạm chí. Có khả năng buông bỏ tà hạnh thì đó mới là bậc đạo nhân.
Không phải cạo tóc
Thành một Sa môn
Không phải nói hay
Thành một Phạm chí
Buông bỏ tà hạnh
Thành bậc đạo nhân.
Bài kệ 7
Xuất ác vi Phạm chí 出 惡 為 梵 志
Nhập chánh vi Sa môn 入 正 為 沙 門
Khí ngã chúng uế hành 棄 我 眾 穢 行
Thị tắc vi xả gia 是 則 為 捨 家
Ra khỏi vòng phiền lụy thì gọi là Phạm chí. Đi vào được con đường chánh thì gọi là Sa môn. Buông bỏ được cái ta và những hành động uế trược mới đích thực là người xuất sĩ.
Ra khỏi phiền lụy
Gọi là Phạm chí
Đi con đường chánh
Gọi là Sa môn;
Buông cái ta và
Hành động uế trược
Đích thực xuất sĩ.
Bài kệ 8
Nhược y ư ái 若 猗 於 愛
Tâm vô sở trước 心 無 所 著
Dĩ xả dĩ chánh 已 捨 已 正
Thị diệt chúng khổ 是 滅 眾 苦
Thân khẩu dữ ý 身 口 與 意
Tịnh vô quá thất 淨 無 過 失
Năng xả tam hành 能 捨 三 行
Thị vị Phạm Chí 是 謂 梵 志
Lìa xa ái dục, tâm không vương vấn, buông bỏ hệ lụy, đi vào đường chánh, những cái ấy đưa tới sự diệt trừ khổ đau. Thân, khẩu và ý trở nên thanh tịnh, không còn lỗi lầm, nhiếp phục được ba nghiệp, đó là Phạm chí.
Lìa xa ái dục
Tâm không vương vấn
Buông bỏ hệ lụy
Đi vào đường chánh
Diệt trừ khổ đau;
Thân khẩu và ý
Trở nên thanh tịnh
Không còn lỗi lầm
Nhiếp phục ba nghiệp
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 9
Nhược tâm hiểu liễu 若 心 曉 了
Phật sở thuyết pháp 佛 所 說 法
Quán tâm tự quy 觀 心 自 歸
Tịnh ư vi thủy 淨 於 為 水
Phi thốc kết phát 非 蔟 結 髮
Danh vi Phạm chí 名 為 梵 志
Tâm trí khai thông, đối với giáo pháp Bụt dạy biết quán chiếu và đem tâm trở về nương tựa, trong sáng như nước, đó là Phạm chí. Không phải vì huyết thống, không phải vì búi tóc mà người ta trở nên Phạm chí.
Tâm trí khai thông
Bụt dạy quán chiếu
Đem tâm trở về
Trong sáng như nước
Đó là Phạm chí;
Không phải huyết thống
Không phải búi tóc
Mà nên Phạm chí.
Bài kệ 10
Thành hành Pháp hành 誠 行 法 行
Thanh bạch tắc hiền 清 白 則 賢
Sức phát vô tuệ 飾 髮 無 慧
Thảo y hà thí 草 衣 何 施
Nội bất ly trước 內 不 離 著
Ngoại xả hà ích 外 捨 何 益
Thực tập với tâm dạ chí thành, hành xử đúng theo chánh pháp, sống đời sống thanh bạch của một vị hiền sĩ. Có cái búi tóc mà không có tuệ giác, mặc chiếc áo cỏ mà chẳng có hành trì, bên trong không thực sự có sự buông bỏ thì cái vỏ buông bỏ bên ngoài không có ích lợi.
Tâm dạ chí thành
Hành xử chánh pháp
Sống đời thanh bạch
Một vị hiền sĩ;
Có cái búi tóc
Mà không tuệ giác
Mặc chiếc áo cỏ
Chẳng có hành trì
Không có buông bỏ
Cái vỏ bên ngoài
Không ích lợi gì.
Bài kệ 11
Bị phục tệ ác 被 服 弊 惡
Cung thừa Pháp hành 躬 承 法 行
Nhàn cư tư tánh 閑 居 思 惟
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Ăn mặc đơn sơ, tự mình hành trì đúng theo chánh pháp, cư trú nơi yên tĩnh, thực tập thiền quán, đó mới là Phạm chí.
Ăn mặc đơn sơ
Hành trì chánh pháp
Cư trú yên tĩnh
Thực tập thiền quán
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 12
Phật bất giáo bỉ 佛 不 教 彼
Tán kỷ tự xưng 讚 己 自 稱
Như đế bất vọng 如 諦 不 妄
Nãi vi Phạm chí 乃 為 梵 志
Bụt không bao giờ bảo người ta tự xưng tán mình. Hành xử theo chân lý, không dối gạt bằng hình thức bên ngoài, đó là Phạm chí.
Bụt không dạy bảo
Tự xưng tán mình
Hành xử chân lý
Không bày dối gạt
Hình thức bên ngoài
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 13
Tuyệt chư khả dục 絕 諸 可 欲
Bất dâm kỳ chí 不 婬 其 志
Ủy khí dục ố 委 棄 欲 數
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Chấm dứt mọi đối tượng ham muốn, quyết tâm không đi về hướng ái dục, buông bỏ được lưới ái ân, đó là Phạm chí.
Chấm dứt ham muốn
Không theo ái dục
Buông bỏ ái ân
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 14
Đoạn sanh tử hà 斷 生 死 河
Năng nhẫn khởi độ 能 忍 起 度
Tự giác xuất tiệm 自 覺 出 塹
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Chận đứng dòng sông sinh tử, có sức nhẫn chịu để vượt qua bờ, có đủ tuệ giác của tự thân để nhảy ra khỏi hào sâu hiểm nạn, đó là Phạm chí.
Chận dòng sinh tử
Có sức nhẫn chịu
Để vượt qua bờ;
Tuệ giác tự thân
Vượt khỏi hiểm nạn
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 15
Kiến mạ kiến kích 見 罵 見 擊
Mặc thọ bất nộ 默 受 不 怒
Hữu nhẫn nhục lực 有 忍 辱 力
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Bị nhục mạ, bị hành hung mà vẫn im lặng chịu đựng không hờn không oán, có năng lượng của nhẫn nhục, đó là Phạm chí.
Nhục mạ hành hung
Im lặng chịu đựng
Không hờn không oán
Năng lực nhẫn nhục
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 16
Nhược kiến xâm khi 若 見 侵 欺
Đãn niệm thủ giới 但 念 守 戒
Đoan thân tự điều 端 身 自 調
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Thấy mình bị lấn ép, bị khinh khi, mà vẫn nhớ bảo trì giới luật, vẫn nhớ điều phục tự thân cho đoan chính, đó là Phạm chí.
Mình bị lấn ép
Lại bị khinh khi
Vẫn giữ giới luật
Điều phục tự thân
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 17
Tâm khí ác pháp 心 棄 惡 法
Như xà thoát bì 如 蛇 脫 皮
Bất vi dục ô 不 為 欲 污
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Buông bỏ hệ lụy như con rắn lột da, giữ tâm ý không để ái dục làm cho ô nhiễm, đó là Phạm chí.
Buông bỏ hệ lụy
Như rắn lột da
Giữ gìn tâm ý
Không để ái dục
Làm cho ô nhiễm
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 18
Giác sanh vi khổ 覺 生 為 苦
Tùng thị diệt ý 從 是 滅 意
Năng hạ trọng đảm 能 下 重 擔
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Ý thức được cái khổ trong thế gian, từ đó mà phát tâm đạt tới Niết Bàn tịch tĩnh, có khả năng buông bỏ gánh nặng xuống, đó là Phạm chí.
Biết khổ thế gian
Phát tâm tu đạo
Buông bỏ gánh nặng
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 19
Giải vi diệu tuệ 解 微 妙 慧
Biện đạo bất đạo 辯 道 不 道
Thể hành thượng nghĩa 體 行 上 義
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Có được tuệ giác vi diệu, phân biệt được cái gì hợp với đạo lý và cái gì trái chống đạo lý, đã hành trì và đạt tới mục tiêu cao cả nhất, đó là Phạm chí.
Tuệ giác vi diệu
Phân biệt hợp đạo
Hay trái đạo lý
Siêng năng hành trì
Đạt mục tiêu cao
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 20
Khí quyên gia cư 棄 捐 家 居
Vô gia chi úy 無 家 之 畏
Thiểu cầu quả dục 少 求 寡 欲
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Người không gây hao tổn cho giới tại gia, cũng không vướng mắc vào kẻ xuất gia, người ít mong cầu, ít ham muốn, đó là Phạm chí.
Không gây hao tổn
Cho giới tại gia
Cũng không vướng mắc
Vào kẻ xuất gia
Người ít mong cầu
Lòng ít ham muốn
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 21
Khí phóng hoạt sanh 棄 放 活 生
Vô tặc hại tâm 無 賊 害 心
Vô sở nhiêu não 無 所 嬈 惱
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Buông bỏ gậy gộc vũ khí, không có tâm ý bạo động và tàn hại đối với chúng sinh, không còn làm nhiễu loạn và gây khổ não cho ai, đó là Phạm chí.
Buông bỏ vũ khí
Tâm không bạo động
Không hại chúng sinh
Nhiễu loạn gây khổ
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 22
Tị tranh bất tranh 避 爭 不 爭
Phạm nhi bất uấn 犯 而 不 慍
Ác lai thiện đãi 惡 來 善 待
Thị vị Phạm Chí 是 謂 梵 志
Sử dụng thái độ không tranh chấp khi đối diện với tranh chấp, bị xúc phạm nhưng vẫn không hờn oán, đem cái lành để đối trị với cái ác, đó là Phạm chí.
Không tranh chấp ai
Lúc bị xúc phạm
Vẫn không hờn oán
Đem lành trị ác
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 23
Khứ dâm nộ si 去 婬 怒 癡
Kiêu mạn chư ác 憍 慢 諸 惡
Như xà thoát bì 如 蛇 脫 皮
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Buông bỏ tham dục, sân hận, si mê, kiêu mạn và các phiền não khác như con rắn lột da, đó là Phạm chí.
Buông bỏ tham dục
Sân hận si mê
Kiêu mạn phiền não
Như rắn lột da
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 24
Đoạn tuyệt thế sự 斷 絕 世 事
Khẩu vô thô ngôn 口 無 麤 言
Bát đạo thẩm đế 八 道 審 諦
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Chấm dứt thế sự, miệng không còn nói lời thô ác, quán chiếu bốn sự thật và thực tập con đường Bát chánh, đó là Phạm chí.
Chấm dứt thế sự
Không lời thô ác
Quán bốn sự thật
Theo đường Bát chánh
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 25
Sở thế ác pháp 所 世 惡 法
Tu đoản cự tế 修 短 巨 細
Vô thủ vô xả 無 取 無 捨
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Đối với các pháp trong đời, dù thiện dù ác, dù lớn dù nhỏ, dù ngắn dù dài, tâm vẫn giữ được thái độ không bám víu, cũng như không xua đuổi, đó là Phạm chí.
Các pháp trong đời
Dù thiện dù ác
Dù lớn dù nhỏ
Dù ngắn dù dài
Tâm không bám víu
Cũng không xua đuổi
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 26
Kim thế hành tịnh 今 世 行 淨
Hậu thế vô uế 後 世 無 穢
Vô tập vô xả 無 習 無 捨
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Trong đời hiện tại, hành xử trong sạch, trong đời vị lai sẽ không có cấu uế, không có tâm ý chất chứa, cũng không có tâm ý ruồng bỏ xua đuổi, đó là Phạm chí.
Trong đời hiện tại
Hành xử trong sạch
Trong đời vị lai
Không có cấu uế
Tâm không chất chứa
Ruồng bỏ xua đuổi
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 27
Khí thân vô y 棄 身 無 猗
Bất tụng dị hành 不 誦 異 行
Hành cam lộ diệt 行 甘 露 滅
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Không bị kẹt vào hình hài, không lặp lại những lời quái dị, đi tới được vị ngọt Cam lộ của Niết Bàn, đó là Phạm chí.
Không kẹt hình hài
Không lời quái dị
Nếm vị Cam lộ
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 28
Ư tội dữ phước 於 罪 與 福
Lưỡng hành vĩnh trừ 兩 行 永 除
Vô ưu vô trần 無 憂 無 塵
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Đối với các ý niệm tội và phúc, đã siêu việt lên được cả hai, không còn lo lắng, không còn trần lụy, đó là Phạm chí.
Với tội và phúc
Siêu việt cả hai
Không còn lo lắng
Không còn trần lụy
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 29
Tâm hỉ vô cấu 心 喜 無 垢
Như nguyệt thịnh mãn 如 月 盛 滿
Báng hủy dĩ trừ 謗 毀 已 除
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Trái tim đầy niềm vui, không một vết nhơ như mặt trăng rằm, không còn hủy báng ai, không còn trách móc ai, đó là Phạm chí.
Tim đầy niềm vui
Không một vết nhơ
Như mặt trăng rằm
Không hủy báng ai
Không trách móc ai
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 30
Kiến si vãng lai 見 癡 往 來
Đọa tiệm thọ khổ 墮 塹 受 苦
Dục đan độ ngạn 欲 單 渡 岸
Bất hảo tha ngữ 不 好 他 語
Duy diệt bất khởi 唯 滅 不 起
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Thấy kẻ khác đang đi vòng trong si mê, rơi vào hố thẳm khổ đau, muốn giúp cho họ được lên bờ giải thoát, để họ đừng tiếp tục nghe theo những lời xúi giục, biết hướng về nẻo Niết Bàn, không còn trở về cõi sinh tử, đó là Phạm chí.
Thấy kẻ si mê
Rơi hố khổ đau
Muốn giúp gỉải thoát
Đừng theo xúi giục
Hướng về Niết bàn
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 31
Dĩ đoạn ân ái 已 斷 恩 愛
Ly gia vô dục 離 家 無 欲
Ái hữu dĩ tận 愛 有 已 盡
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Đã dứt được ân ái, đã làm người xuất sĩ, không còn đam mê, đã chấm dứt được ái và hữu, đó là Phạm chí.
Dứt được ân ái
Làm người xuất sĩ
Không còn đam mê
Chấm dứt ái hữu
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 32
Ly nhân tụ xứ 離 人 聚 處
Bất đọa thiên tụ 不 墮 天 聚
Chư tụ bất quy 諸 聚 不 歸
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Không đàn đúm vướng mắc cả trong hai cõi người và cõi trời, bỏ đi mọi hình thức đàn đúm vướng mắc, đó là Phạm chí.
Không còn đàn đúm
Cõi người cõi trời
Bỏ mọi vướng mắc
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 33
Khí lạc vô lạc 棄 樂 無 樂
Diệt vô uân nhũ 滅 無 熅 燸
Kiện vi chư thế 健 違 諸 世
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Bỏ ưa, bỏ ghét, đạt tới sự thanh lương của Niết Bàn, ngọn lửa phiền não không còn âm ỉ cháy, đã có sức mạnh chinh phục được thế gian, đó là Phạm chí.
Bỏ ưa bỏ ghét
Đạt tới thanh lương
Ngọn lửa phiền não
Không còn âm ỉ
Chinh phục thế gian
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 34
Sở sanh dĩ cật 所 生 已 訖
Tử vô sở hú 死 無 所 趣
Giác an vô y 覺 安 無 依
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Sở sinh đã hết, sau khi xác thân này tan hoại không còn đi về đâu nữa, giác ngộ đạt tới bình an, không còn cần nương tựa vào đâu nữa cả, đó là Phạm chí.
Sở sinh đã hết
Thân này tan hoại
Không đi về đâu
Giác ngộ bình an
Không cần nương tựa
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 35
Dĩ độ ngũ đạo 已 度 五 道
Mạc tri sở đọa 莫 知 所 墮
Tập tận vô dư 習 盡 無 餘
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Đã vượt khỏi năm nẻo về xấu ác, không còn trở lại, các tập khí đã được chuyển hóa tận gốc, không còn sót lại, đó là Phạm chí.
Vượt khỏi năm nẻo
Không còn trở lại
Tập khí chuyển hóa
Không còn sót lại
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 36
Vu tiền vu hậu 于 前 于 後
Nãi trung vô hữu 乃 中 無 有
Vô thao vô xả 無 操 無 捨
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Không vướng vào quá khứ, không vướng vào tương lai, cũng không vướng vào hiện tại, không nắm bắt cũng không xua đuổi, đó là Phạm chí.
Không vướng quá khứ
Không vướng tương lai
Không vướng hiện tại
Không nắm không xua
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 37
Tối hùng tối dũng 最 雄 最 勇
Năng tự giải độ 能 自 解 度
Giác ý bất động 覺 意 不 動
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Rất hào hùng, rất dũng cảm, có khả năng tự cởi trói và vượt qua, giải thoát, tâm ý bất động, đó là Phạm chí.
Hào hùng dũng cảm
Cởi trói vượt qua
Giải thoát bất động
Đó là Phạm chí.
Bài kệ 38
Tự tri túc mạng 自 知 宿 命
Bổn sở cánh ai 本 所 更 來
Đắc yếu sanh tận 得 要 生 盡
Duệ thông đạo huyền 叡 通 道 玄
Minh như năng mặc 明 如 能 默
Thị vị Phạm chí 是 謂 梵 志
Vị Mâu ni nào thấy được đời trước, thấy được những cảnh giới hoan lạc và khổ đau đã từng trải qua, đạt tới chỗ chấm dứt sở sinh, đã thành tựu tuệ giác, thông suốt về những huyền diệu của đạo mầu, sáng như bậc năng nhân tĩnh mặc, ta gọi đó là Phạm chí.
Thấy được đời trước
Cảnh giới hoan lạc
Khổ đau đã trải
Chấm dứt sở sinh
Thành tựu tuệ giác
Thông suốt huyền diệu
Sáng như năng nhân
Đó là Phạm chí.