KHOA HỌC VỀ CHÁNH NIỆM VÀ HƠN THẾ NỮA:
Phỏng vấn Giáo sư Tiến sĩ Richard J. Davidson
Nguyên tác: The Science of Mindfulness and Beyond: An Interview with Prof. Richard J. Davidson, PhD
Tác giả: Anne Wisman
Việt dịch: Quảng Cơ
Biên tập: Tuệ Uyển
***
Giáo sư Davidson trong buổi phỏng vấn với Buddhistdoor Global.
Ảnh do Tergar Asia cung cấp
Giáo sư Richard Davidson là một nhà khoa học thần kinh lỗi lạc, giáo sư tâm lý học và tâm thần học, người sáng lập và giám đốc Trung tâm Tâm trí Khỏe mạnh, và giám đốc Phòng thí nghiệm Waisman về Hình ảnh Não bộ và Hành vi, tất cả đều thuộc Đại học Wisconsin-Madison. Ông cũng là bạn của Đức Đạt Lai Lạt Ma và là một Phật tử đã thực hành thiền định hơn 40 năm, điều mà ông mô tả là "rất quan trọng đối với cuộc đời tôi [của ông]".
Sau khi “khám phá” ra thiền trong những năm làm tiến sĩ tại Harvard, Giáo sư Davidson muốn nghiên cứu chánh niệm từ góc độ tâm lý học thần kinh, mặc dù các cố vấn học thuật của ông đã khuyên ông không nên làm như vậy, coi đó là “tự sát học thuật”. Nhưng một cuộc gặp với Đức Đạt Lai Lạt Ma vào năm 1992 đã thay đổi mọi thứ. Đức Đạt Lai Lạt Ma đã thách thức ông sử dụng các công cụ mà ông đã dùng để nghiên cứu về lo lắng, sợ hãi và trầm cảm để nghiên cứu những phẩm chất tích cực của cuộc sống như lòng tử tế ân cần và lòng từ bi. Giáo sư Davidson hoàn toàn chấp nhận thử thách và nghiên cứu đột phá của ông về các phương pháp thực hành chánh niệm đã dẫn đến nhiều ấn phẩm học thuật, sách, bài thuyết trình và thậm chí là một vị trí trong danh sách “100 người có ảnh hưởng nhất thế giới” của tạp chí Time vào năm 2006.
Trong một trong những nghiên cứu đầu tiên về chánh niệm, Giáo sư Davidson đã mời các nhà sư Phật giáo đến phòng thí nghiệm của mình để nghiên cứu các mô hình hoạt động của não bộ trong quá trình thiền định. Một trong những nhà sư tham gia thí nghiệm là thiền sư Yongey Mingyur Rinpoche, người thường được mệnh danh là người đàn ông hạnh phúc nhất thế giới. Trong buổi hội thảo lãnh đạo với Mingyur Rinpoche, được tổ chức tại Hồng Kông vào ngày 7–8 tháng 10, Buddhistdoor Global đã có cơ hội trò chuyện với Giáo sư Davidson để tìm hiểu thêm về con người này và sứ mệnh của ông.
Yongey Mingyur Rinpoche được gắn điện cực trong quá trình nghiên cứu về thiền định của Giáo sư Davidson. Trích từ collective-evolution.com
Cuộc trò chuyện bắt đầu bằng việc thảo luận về những phát hiện thú vị nhất trong nghiên cứu của Giáo sư Davidson: đề xuất rằng thiền định có thể "tái cấu trúc" bộ não con người thông qua tính dẻo của thần kinh - khả năng tự tổ chức lại của não bằng cách hình thành các kết nối thần kinh mới trong suốt cuộc đời: "Tính dẻo của thần kinh diễn ra mọi lúc, dù cố ý hay vô tình, hầu hết thời gian chúng ta không nhận thức được các lực đang định hình bộ não của mình... bất cứ khi nào có sự học tập bền bỉ thì sẽ có tính dẻo của thần kinh, ngay cả khi đó là học tập tiêu cực, ví dụ như khi chúng ta có một trải nghiệm đau thương... Lời mời gọi trong thực hành thiền định là chúng ta có thể chịu trách nhiệm nhiều hơn cho bộ não của mình và chuyển hóa tâm trí để củng cố những phẩm chất tốt đẹp và những thói quen lành mạnh của tâm trí."
Thiền định có thể được so sánh với một bài tập luyện trí óc; chúng ta có thể sử dụng nó để rèn luyện bộ não của mình từ bỏ những thói quen xấu. Nhưng cũng giống như việc rèn luyện cơ thể, để đảm bảo có sự thay đổi lâu dài, một hoặc hai buổi là không đủ. Chúng ta cần tiếp tục tập luyện thường xuyên.
Một cách mà Giáo sư Davidson gợi ý chúng ta có thể sử dụng thiền như một công cụ để ghép các đường dẫn thần kinh, là bằng cách tăng cường hạnh phúc. Theo Giáo sư Davidson, hạnh phúc tối ưu bao gồm bốn thành phần: nhận thức, kết nối, hiểu biết sâu sắc và mục đích. Nhận thức là khả năng cơ bản của chúng ta để biết thế giới, để quan tâm đến thế giới. Kết nối là khả năng tương tác hài hòa với người khác, để tham gia vào hành vi hợp tác và ủng hộ xã hội. Hiểu biết sâu sắc là cách thức hoạt động của tâm trí, đặc biệt là khi nói đến "bản thân" và cách chúng ta tạo ra cảm giác lành mạnh về "bản thân". Mục đích là mục đích cao hơn mà chúng ta có trong cuộc sống, nhận ra mục đích cao hơn của chúng ta là gì và điều chỉnh các trải nghiệm và tương tác hàng ngày của chúng ta theo mục đích đó sẽ ảnh hưởng đến hạnh phúc tối ưu của chúng ta.
Mỗi phẩm chất trong bốn phẩm chất này đều đã hiện hữu trong tâm trí, nhưng thông qua thiền định, chúng ta có thể trở nên quen thuộc hơn với chúng. Thiền định làm tăng nhận thức của chúng ta, chúng ta thường không nhận thức được những gì mình đang làm nhưng khi thiền định, nhận thức của chúng ta tăng lên. Và khoa học cho thấy rằng nhận thức được những gì mình đang làm, ngay cả khi đó là một nhiệm vụ nhàm chán, tầm thường, có thể khiến chúng ta hạnh phúc hơn. Thiền từ bi và các bài tập từ bi khác có thể tăng cường sự kết nối, bao gồm các đặc điểm như sự trân trọng, lòng biết ơn, lòng tử tế ân cần và lòng từ bi. Sự thấu hiểu, hay ý thức về bản thân, liên quan đến thứ mà các giáo thọ thiền Phật giáo thường gọi là "tâm khỉ điên", con khỉ trong tâm trí bạn liên tục kêu gào sự chú ý. Khi chúng ta tham gia vào các bài tập thiền định, chúng ta có thể đưa tâm khỉ này ra ngoài, chúng ta có thể quan sát nó và trò chuyện với nó. Chúng ta có thể quan sát tâm khỉ như nó vốn có thay vì bị nó chiếm đoạt trong những lúc yên tĩnh khi tâm trí chúng ta bắt đầu lang thang và mọi nghi ngờ và nỗi sợ hãi của chúng ta nổi lên.
Không có công thức cố định nào cho việc chúng ta có thể nâng cao hạnh phúc kiết tường thông qua chánh niệm nhanh như thế nào. Theo Giáo sư Davidson: “Sẽ có sự khác biệt giữa mỗi người về tốc độ tích lũy những kỹ năng này. Nghiên cứu khoa học cho thấy rõ ràng rằng hạnh phúc kiết tường có thể được nâng cao và cách để làm điều này là thông qua các bài tập thiền đơn giản hoặc các bài tập rèn luyện chánh niệm, có thể tác động đến từng yếu tố trong bốn yếu tố cấu thành nên sức khỏe thể chất này. Đây là những bài tập rất đơn giản mà hầu hết mọi người đều có thể thực hiện, đặc biệt là trong thời gian ngắn.”
Và, như một phần thưởng, hạnh phúc kiết tường dường như gắn liền với sức khỏe thể chất; những người báo cáo mức độ hạnh phúc kiết tường cao hơn nhìn chung là khỏe mạnh hơn. Vì vậy, việc tăng cường sức khỏe tinh thần có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của cơ thể.
Giáo sư Davidson và Mingyur Rinpoche sau buổi phỏng vấn với Buddhistdoor Global.
Hình ảnh do Tergar Asia cung cấp
Lợi ích của chánh niệm và thiền định mở rộng đến cuộc sống làm việc của chúng ta, không chỉ là một phương pháp giảm căng thẳng, mà còn là phương pháp rèn luyện các yếu tố cấu thành nên khả năng lãnh đạo tối ưu, mà Giáo sư Davidson gợi ý là sự đồng cảm - "khả năng hiện diện trọn vẹn với mọi người, sự chú tâm và khả năng nhìn nhận quan điểm của người khác trong quá trình hợp tác" - và nhận thức.
Khả năng kết nối với người khác dường như rất quan trọng trong thế giới doanh nghiệp, nơi những người có thiện cảm với người khác có xu hướng sâu sắc hơn và giải quyết vấn đề tốt hơn so với những người đồng cấp. Giáo sư Davidson đã đề cập đến nghiên cứu của đồng nghiệp Tiến sĩ Goleman kết luận rằng hơn cả IQ, chính EQ, hay trí tuệ cảm xúc, quyết định thành công trong sự nghiệp (có ảnh hưởng gấp đôi IQ trong các nghề nghiệp cấp đại học). Và sự đồng cảm và nhận thức, có thể được tăng cường thông qua thiền định, là nền tảng của trí tuệ cảm xúc.
Định nghĩa của Giáo sư Davidson về lãnh đạo doanh nghiệp dường như khá khác biệt so với thực tế hàng ngày tại hầu hết các công ty, nơi các vị trí cao thường gắn liền với sự cạnh tranh khốc liệt chứ không phải sự đồng cảm. Điều này dường như cũng mâu thuẫn với nghiên cứu của Tiến sĩ Nathan Brooks, người kết luận rằng một số lượng lớn các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có những đặc điểm tâm thần. Tuy nhiên, theo Giáo sư Davidson, đây là kết quả của văn hóa doanh nghiệp đang thịnh hành, và không chứng minh rằng các nhà lãnh đạo tâm thần thật sự tốt hơn những nhà lãnh đạo đồng cảm:
“Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy những nhà lãnh đạo hiệu quả nhất là những nhà lãnh đạo thật sự nuôi dưỡng hạnh phúc của nhân viên”, ông nhận xét. “Mặc dù một số nhà lãnh đạo tâm thần có thể đã lãnh đạo các công ty thành công, nhưng chúng ta không biết liệu một nhà lãnh đạo giàu lòng từ bi hơn có làm tốt hơn nữa hay không. Không có đủ dữ liệu để kiểm chứng điều này trong các tình huống thực tế. Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ ra rằng trên thực tế, điều sau là đúng, rằng hành động với lòng tử tế ân cần và lòng từ bi cuối cùng là một chiến lược hiệu quả hơn để lãnh đạo một công ty.”
Giáo sư Davidson cũng có một thông điệp quan trọng dành cho các bậc cha mẹ. Như đã lưu ý, chính EQ chứ không phải IQ dường như quyết định thành công của trẻ sau này: "Tất cả các nghiên cứu khoa học mà chúng ta biết đều chỉ ra rằng các kỹ năng liên quan đến sự phát triển xã hội và cảm xúc quan trọng hơn các kỹ năng trí tuệ khi bạn đạt đến một mức IQ nhất định trong việc quyết định thành công trong cuộc sống. Chúng ta biết từ nghiên cứu theo chiều dọc rằng thành công ở giai đoạn đầu của tuổi trưởng thành có mối tương quan rất cao với các kỹ năng xã hội và cảm xúc ở trẻ em. Và các kỹ năng xã hội-cảm xúc quan trọng hơn và chiếm nhiều sự khác biệt hơn trong các kết quả của người trưởng thành sau này so với IQ, GPA và điểm kiểm tra chuẩn hóa cộng lại."
Trẻ em học các kỹ năng xã hội và cảm xúc thông qua việc chơi đùa và tương tác với bạn bè. Các bài tập thiền dường như giúp ích cho sự phát triển của trẻ. Theo nghiên cứu do Giáo sư Davidson và nhóm của ông thực hiện, ngay cả những bài tập thiền định với liều lượng vừa phải cũng có thể tăng cường sự đồng cảm, hợp tác, kỹ năng nhận thức và chú ý, và thậm chí cải thiện điểm số.*
Tuy nhiên, theo Giáo sư Davidson, chúng ta nên cảnh giác khi sử dụng các phương pháp thực hành chánh niệm chỉ như một chất tăng cường hiệu suất cho trẻ em: “[Khi] chánh niệm được sử dụng như một chất tăng cường hiệu suất, nó có thể củng cố các thuộc tính có thể không lành mạnh và do đó, tôi nghĩ rằng nó cần được thực hiện một cách cẩn thận và quan trọng nhất là phải được đưa vào trong một bối cảnh đạo đức. Một bối cảnh mà các phương pháp thực hành này ban đầu được dạy là thật sự quan trọng để giúp đỡ người khác, quan trọng để giúp đỡ người khác cũng như đối với bản thân.”
Trên đây là một số ví dụ về lợi ích mà thiền định và chánh niệm mang lại, nhưng theo Giáo sư Davidson, Phật giáo không chỉ có thiền định và chánh niệm để cung cấp cho ngành tâm lý học thần kinh và tâm thần học hiện đại: “Tôi nghĩ rằng đã có sự tập trung quá mức vào chánh niệm mà loại trừ các loại thực hành khác. Ví dụ, các thực hành phân tích của Phật giáo chưa bao giờ được nghiên cứu, điều mà chúng tôi nghĩ có thể rất quan trọng. Và còn có những yếu tố khác của con đường Phật giáo như quan điểm và khuôn khổ đạo đức mà bản thân chúng thật sự có thể gây ra những thay đổi về thần kinh, và tôi nghĩ rằng đây là điều rất quan trọng cần khám phá.”
* Dành cho những ai muốn áp dụng các bài tập chánh niệm tại trường học hoặc cho con em mình, Giáo sư Davidson và nhóm của ông đã phát triển “Chương trình Giáo dục Lòng tốt” để dạy trẻ em nhận thức về bản thân và người khác, đồng thời củng cố những phẩm chất tích cực như lòng tốt và khả năng kiểm soát xung động. Thông tin chi tiết có thể được tìm thấy trên trang web của Trung tâm Tâm trí Khỏe mạnh./.
https://www.buddhistdoor.net/features/the-science-of-mindfulness-and-beyond-interview-with-prof-richard-j-davidson-phd/
