CHƯƠNG BA
BƯỚC CHÂN THỨ BA LÊN ĐƯỜNG THỰC HIỆN VIỆC TRỞ VỀ SỰ IM LẶNG:
SỰ CHUYỂN ĐỘNG TOÀN DIỆN CỦA TÂM THỨC
LÊN ĐƯỜNG VIỄN LY
I. Thành phố Los AnGeles Và Những Thị Tứ Ngày Xưa Của Ấn Độ.
II. Hình Ảnh Về “Dáng Dấp Một Kẻ Lên Đường” Của Thi Hào Đức Rainer Maria Rilke Và Hình Bóng “Kẻ Lữ Hành Thiên Thu” Của Thi Hào Nhật Basho
“Tàn canh đêm,
đức Phật thức dậy ngồi
im lặng và dương mắt lên nhìn chăm chăm vào cả
vũ trụ thế gian”
(Buddhaghosa, Sumangala Vilàsinì. 1-45)
I. THÀNH PHỐ LOS ANGELES VÀ NHỮNG THỊ TỨ NGÀY XƯA CỦA ẤN ĐỘ.
Năm tàn tháng tận những ngày
cuối cùng trong năm, trời lạnh
se sẽ và
ánh nắng vùng thị tứ Los Angeles ràng rạng vàng tươi
trong suốt như cách đây trên hai ngàn năm trăm năm khi Người Đến Như Thế (
Như Lai - Tathàgata) đang ngồi
một mình lặng lẽ trong phòng trong vùng thị tứ Vaisàlì hay trong những thành phố khác như Sràvasti hoặc Ràgagriha ở tận bên kia đất trời
Ấn Độ; thị tứ Los Angeles
hiển nhiên không thể nào làm cho mình mường tượng được chút gì về thị tứ Vaisàlì
tuyệt đẹp ngày xưa của
Ấn Độ, một thị tứ mà trước kia ra đi, đứng trên đỉnh đồi ngó lại,
Đức Phật đã nói lời giã biệt đầy
xúc động thầm kín: “Ôi Vaisàlì, đây là lần
cuối cùng ta nhìn mi”, đứng trên đỉnh đồi ngó lại, Vaisàlì lần cuối trước khi đi về Kusinagara để
nhập Niết Bàn, đứng ngó nhìn
ánh nắng vàng ửng sáng trên vùng thị tứ Vaisàlì,
Đức Phật nói với Ànanda: “Đất trời
Ấn Độ thật là lung linh màu sắc và sum suê rậm rạp trù phú,
đời sống dân cư ở đây thực là
dịu dàng dễ thương” (citram jambudvìpam, manoramam jivitam manusyà-nàm).
Thị tứ Los Angeles không phải là Vaisàlì hay Sràvasti, nhưng ánh sáng chiếu lên thành phố vùng Califomia ngày hôm nay cũng là
ánh nắng vàng chiếu lên thành phố Vaisàlì cách đây trên hai ngàn năm trăm năm, cũng một thứ ánh sáng vàng rực không giống như xưa mà cũng không khác như xưa, lúc Người Đến Như Thế và Người Đi Như Thế (Tathàgata).
Buổi sáng hôm nay không khác buổi sáng khi xưa,
mặt trời hôm nay cũng như
mặt trời khi xưa, mặc dù
mặt trời vẫn mới lạ mỗi ngày (Heraclitus), nhưng mỗi lần
mặt trời vừa mọc lên thì “ánh sáng chiếu rực sáng lên
toàn thể thế gian, giống như một vị
Bồ Tát khi
thành Phật thì đều dẫn
vô số chúng sinh đến Niết Bàn” (Đại Bộ
Bát Nhã Pancavimsati sàhasrikà).
Nếu
chúng ta xoay chuyển cái nhìn của
chúng ta vào tráì tim của
vũ trụ theo nhịp thở của
Kinh Hoa Nghiêm (Avatamsaka) thì tất cả mọi sự đều
dung thông, dung nhiếp,
viên dung tự tại
vô ngại;
thời gian là
không gian, một
thời gian là tất cả
không gian, một
không gian là tất cả
không gian, tất cả
thời gian là một
không gian, tất cả
không gian là một
thời gian, Los Angeles là Vaisàlì, một buổi sáng cách đây trên hai ngàn năm trăm năm vẫn là buổi sáng hôm nay, và hiện nay
Đức Phật vẫn còn đứng trên đỉnh đồi
giả từ thị tứ
một lần cuối: “Ôi Vaisàli, thôi ta nhìn mi lần cuối..."
II. HÌNH ẢNH VỀ “DÁNG DẤP MỘT KẺ LÊN ĐƯỜNG” của THI HÀO ĐỨC RAINER MARIA RILKE và HÌNH BÓNG “KẺ LỮ HÀNH THIÊN THU” của THI HÀO NHẬT BASHO
Hình ảnh Đức Phật đứng trên đồi cao quay nhìn lại Vaisàlì
một lần cuối cũng giống như
hình ảnh của
đời người. Mỗi cái nhìn là
thiên thu vĩnh biệt, mỗi bước chân là trùng khơi
vạn lý, mỗi một giây phút
trôi qua là tất cả
thời gian không gian biến mất.
Hình ảnh của người đi và
lân la đứng trên đồi nhìn lại cũng là
hình ảnh bất hủ của thi sĩ Đức Rilke: “dù mình có làm gì đi nữa trên cõi đời này thì mình
vẫn có dáng dấp của một kẻ
lên đường ?” (... “dass wir, was wir auch tun, in jener Haltung sind / von einem, welcher forgeht ?”). Mặc dù tất cả ngày tháng đều kéo nhau đi mất, nhưng như thi sĩ Nhật Basho thì “những ngày và những tháng đều là những kẻ lữ hành của
Thiên Thu, và những năm tháng
trôi qua thì cũng thế”. Tất cả đều đi mất, nhưng không hẳn là mất biệt luôn, vì sự
lên đường bỏ đi ở đây là đi về
Thiên Thu vạn đại, vì
thế sự trôi chảy liên tục và sự giã biệt
liên tiếp kia chỉ là sự
trở về “Nhất
Pháp Giới Đại Tổng Tướng Pháp Môn Thể” (
Đại Thừa Khởi Tín Luận). Tiếng kêu của bầy ngựa vào thời
Bồ Tát Mã Minh cách đây hai ngàn năm cũng là tiếng kêu của bầy ngựa ngày hôm nay trên những cánh đồng hoang khắp
thế giới.
Mặt trời mọc, rồi
mặt trời lặn rồi
mặt trời vẫn còn đó; dù
mai kia toàn cả
thái dương hệ có
tiêu diệt đi nữa thì rồi tỷ triệu
thái dương hệ lại ra đời, rồi cứ thế
tiếp tục những vòng tròn tròn ốc, và những núi đồi lại mọc lên, rồi những thành phố ra đời, và
Đức Phật vẫn đứng trên đỉnh đồi quay nhìn lại: “ôi Vaisàlì, ta nhìn mi đây lần cuối...”
Trước khi
lên đường ra đi
lìa bỏ thế gian này
Đức Phật chỉ nói đôi lời nhẹ nhàng như trên, nhưng đôi lời ấy đã làm
chúng ta mơ mộng triền miên và tương tư không dứt; đôi lời ấy nói lên những gì thơ mộng cao đẹp
nhất trần gian này và chiếu một luồng ánh sáng lộng lẫy rực ngời xuống cả mặt đất. Cái nhìn
cuối cùng của
Đức Phật, cái nhìn
bao dung đầy
thương yêu, đã
biến đổi thành phố
tục lụy Vaisàlì thành ra một cái gì khác hẳn vượt ra ngoài một địa danh tầm thường trên mặt đất; Vaisàlì đã
chuyển hóa và
trở thành bất cứ nơi nào ta sống trên
thế giới này, tất cả những thị tứ thành phố trên mặt đất này đều là một Vaisàlì
tâm linh mà
Đức Phật đã đi qua ba lần trong
Hóa Thân, và ngày hôm nay
Báo Thân vẫn đứng trên, đứng trên đỉnh đồi giã biệt trước khi
trở về Pháp Thân bất sinh bất diệt.
Khi mỗi một thành phố là một Vaisàlì
tâm linh thì bất cứ thành phố nào
chúng ta đang sống cũng chính là nơi để
chúng ta tự chứng thành Phật, và bất cứ ngáy nào cũng là ngày
cuối cùng để
chúng ta giã biệt Vaisàlì.
Chúng ta chỉ
thành Phật được khi
chúng ta là
con người ở giữa thị tứ, không có cảnh
Bồng lai thiên thai địa đàng nào là
thuận cảnh để ta
giải thoát được; chính tất cả
Nghịch Cảnh của nơi ta đang sinh sống mới là nơi ta tự
chuyển hóa tâm thức để nhập vào “Tự Chứng Thánh Trí” (
Cảnh Giới Thánh Trí Tự Chứng,
Kinh Lăng Già: “Svapratyàtmà ryainànatigocara”).
Nắng chiều bắt đầu lay động những hàng cây thốt nốt cao vút của thành phố, chiều nay Los Angeles không còn là một thành phố tạp nhạp của Mỹ quốc; Los Angeles đang
chuyển hóa thành một
cảnh giới khác, nơi
cuối cùng của một kẻ
lên đường trở về mây trắng.
Los Angeles, ngày 1-2-85 những ngày
cuối năm Giáp Tý