Nguồn gốc
Mỗi năm đến rằm tháng 8, Đức Hộ Pháp đều cho tổ chức Văn Minh Điện để giúp vui trong cuộc lễ Hội Yến Dao Trì. Trước hết, chúng tôi xin tả sơ lược cái thể của Văn Minh Điện, rồi sau sẽ cống hiến những câu đố thai của các Đấng Thiêng Liêng, cùng những câu đố thai của Ban Tổ Chức do Chức Sắc sáng tác.
Văn Minh Điện cất trước Đại Đồng Xã, tức là trước mặt Đền Thánh, lối giữa Đông Khán Đài và Tây Khán Đài, làm như cái sân khấu của rạp hát lộ thiên. Bên dưới có nhiều hàng ghế cho Chức Sắc ngồi dự kiến. Vì số người chật ních Đại Đồng Xã nên phải đứng hai bên nam nữ phân biệt để tham dự.
Nơi lầu Hiệp Thiên Đài tại Đền Thánh, Đức Hộ Pháp và chư Thời Quân phò loan, ra câu thai. Câu đố được niêm phong vào bao thơ và được một người mang đến Trưởng Ban Tổ Chức khui ra rồi đọc lớn lên cho mọi người đều nghe. Lần lượt ai có giải đáp thì đến một cái ghế cao, đặt ở giữa khán đài trả lời. Nếu đáp sai thì một tiếng mõ gõ cái “cóc”, người ấy xuống, người khác lên. Nếu đáp gần đúng thì một tiếng “beng”, còn nếu đáp đúng thì được tiếng “thùng” tức giàn nhạc bắc cầu xổ một loạt để tưởng thưởng. Người đáp đúng còn được tặng quà như: một quyển Thánh Ngôn, một quyển Pháp Chánh Truyền hay một gói kẹo, một hộp sữa…
Cuộc đố thai được kéo dài từ 7 giờ tối đến 11 giờ khuya mới kết thúc. Mọi người ra về với vẻ mặt đầy vui tươi vì đã thưởng thức một lối tiêu khiển tao nhã, học hỏi được những bài Thi Tiên cao siêu, có mục đích, rất hữu ích cho sự tiến hóa về tinh thần đạo đức.
Một số câu đố thai chọn lọc
Chúng tôi xin trích lục nơi tập Văn Minh Điện của ông Thông Quang những câu đố thai chọn lọc sau đây. Xin chân thành cảm tạ ông Thông Quang đã trao tài liệu này cho chư đồng đạo được thưởng thức món ăn tinh thần rất thú vị. Quý độc giả nào có những bài đố thai khác xin bổ túc vào tài liệu này để chúng ta cùng học tập, chúng tôi xin đa tạ trước.
* Câu đố của các Đấng Thiêng Liêng
1. Cái chi đựng quả Càn Khôn
Lại đưa Bát Phẩm chân hồn cao siêu.
Xuất vật dụng
Đáp: Bình Bát Vu
Tác giả: Đức Cao Thượng Phẩm
2. Bụi hồng đã thắm chân linh
Lấy chi phủi sạch tâm tình mà tu.
Xuất vật dụng
Đáp: Cây Phất Trần
Tác giả: Đức Cao Thượng Phẩm
3. Bốn mùa chiếc lấy còn hai
Viết bài triết lý làm bài trị dân.
Xuất nhất vật
Đáp: Kinh Xuân Thu
Tác giả: Đức Cao Thượng Phẩm
4. Bông chi quý giá vô ngần
Chí Tôn cũng muốn xuống trần đặng xem.
Xuất nhất hoa
Đáp: Bông huỳnh hoa
Tác giả: Đức Nhất Nương
5. Lá xanh bông trắng như ngà
Khách sang trọng phẩm, Hằng Nga mến mùi.
Xuất nhất hoa
Đáp: Hoa nguyệt quế
Tác giả: Đức Bát Nương
6. Khiết trinh một tấm lòng thành
Chỉ than thân phận một mình quạnh hiu.
Xuất nhất vật
Đáp: Cái đôn nằm
Tác giả: Đức Cửu Nương
7. Liễu mai vẽ nét hồng nhan
Trách ai khinh rẻ phụ phàng ngôi Tiên.
Xuất nhất quả
Đáp: Trái vải
Tác giả: Ngũ Nương
8. Lễ phép nhân luân vốn Đạo hằng
Ai đành chia rẽ gối cùng chăn
Ngân Hà một dải chia phân
Cầu ô bắt nhịp bao lần gặp nhau.
Xuất nhất đoạn sử
Đáp: Ngưu Lang, Chức Nữ
Tác giả: Đức Thất Nương
9. Huệ trí pháp luân rõ Đạo màu
Khai nguồn thiên lý rất cao sâu
Sông Ngân ví có nhịp cầu
Cho ai hội ngộ giải sầu chia phôi.
Xuất nhất đoạn sử
Đáp: Hằng Nga, Hậu Nghệ
Tác giả: Đức Lục Nương
10. Cẩm tú giang san quá đẹp màu
Giữ cho nòi giống đặng thương nhau
Rưới chan bác ái nêu giềng mối
Khỏi bận tâm lo ách lệ hầu.
Xuất sự việc
Đáp: Sự độc lập
Tác giả: Đức Nhị Nương
11. Bạch Liên sen nở xinh tươi
Chưa khỏi mỉa mai bởi miệng đời
Thiên hương quốc sắc tươi Trời
Cung Tiên vẹn giữ một mùi thiên nhiên.
Xuất nhất vật
Đáp: Cái Liên Đài
Tác giả: Đức Bát Nương
12. Hai nhà mà nắm chỉ một quyền
Lưỡng đầu thọ địch thế nào yên
Tính sao cho vẹn mối giềng
Hầu dân đặng thấy còn nguyên nước nhà.
Xuất nhất hoa
Đáp: Cây Giành Giành
Tác giả: Đức Quyền Giáo Tông
13. Hoa hải đường như dường trổ muộn
Ai chờ mong đặng hưởng thiên hương
Hoa thơm tô đẹp nghiệp Đường
Sao toan đổ lụy đoạn trường vì đâu?
Xuất nhất cổ nhân
Đáp: Đường Minh Phi, tức Dương Quý Phi
Tác giả: Đức Nhất Nương
14. Gấm vóc giang san một dải
Hoành Sơn nhất đáy dung thân
Hỡi ai hoán chúa vi quân
Đỡ nâng đảnh Việt mấy lần khuynh nguy.
Xuất nhơn nhất danh
Đáp: Nguyễn Hoàng
Tác giả: Đức Tứ Nương
15. Lụy chồng thêm án văn xưa
Dâng lên chín bệ xin hồi chinh phu.
Xuất vật dụng
Đáp: Khăn vải gấm của Tô Huệ
Tác giả: Đức Tứ Nương
16. Muốn đặng làm vật hy sinh
Giữ thân trong sạch, giữ tình rộng thương.
Xuất nhất tự
Đáp: Chữ Khiết
Tác giả: Đức Cửu Nương
17. Tạo Đoan sắp để đành rành
Làm sao đối xử phân danh hoàn toàn.
Xuất nhất tự
Đáp: Chữ Lễ
Tác giả: Đức Thất Nương
18. Gót sen dầu phải bợn trần
Miễn cho vẻ đẹp ngày xuân khách phàm.
Xuất nhất tự
Đáp: Chữ Liên
Tác giả: Đức Bát Nương
19. Muốn cho thông hiểu trên trần
Phải đem thân ái mới lần cùng nhau.
Xuất nhất tự
Đáp: Chữ Tuyến
Tác giả: Đức Tam Nương
20. Cùng mai chưa phải hé duyên
Trách ai thêu dệt thuyền quyên phải tình.
Xuất nhất mộc
Đáp: Cây liễu
Tác giả: Đức Ngũ Nương
21. Tinh thần kết chặt đồng tâm
Tạo tình huynh đệ gầy mầm tương lai.
Xuất vật dụng
Đáp: Sợi dây
Tác giả: Đức Tam Nương
22. Sạch trong tinh khiết lòng thành
Mỉa mai ai khéo gọi mình phi ân.
Xuất nhất quả
Đáp: Trái khổ qua
Tác giả: Đức Cửu Nương
* Còn một lối đố của các Đấng Thiêng Liêng, khi giáng cơ không xưng tên, biểu Chức Sắc tìm hiểu ẩn ý của bài thơ, như những bài sau đây:
23. Vàng tươi bay khắp cả hoàn cầu
Rồng ẩn Sông Thương luyện dưỡng châu
Thiệt trí không phân đường phải trái
Người khôn lánh khỏi cuộc bờ dâu.
Đáp: Đức Huỳnh Long Chân Nhân.
24. Cừu nhân dĩ tuyệt quốc gia an
Phật xuất nhân gian đáo Niết Bàn
Đàn nội trí lâm hưu thổ bạn
Như nhiên giảm khẩu tịnh thân nhàn.
Đáp: Đức Cửu Thiên Huyền Nữ.
Chữ Cừu (仇) bỏ chữ Nhân (人) là chữ Cửu (九).
Chữ Phật (佛) bỏ chữ Nhân (人) là chữ Thiên (天).
Chữ Đàn (坛) bỏ chữ Thổ (土) là chữ Huyền (玄).
Chữ Như (如) bỏ chữ Khẩu (口) là chữ Nữ (女).
25. Đại kiết kim đơn nhất điểm hồng
Khất tùng nhân nguyệt mạc lưu tông
Thận trung truy viễn vô tâm tục
Đồng tác âm thinh bất kiến công.
Đáp: Đức Thái Ất Chân Nhân.
Chữ Đại (大) thêm một chấm là chữ Thái (太).
Chữ Khất (乞) giữ nguyên âm đọc, nhưng không có chữ Nhân nằm ngang (亻) đi theo, là chữ Ất (乙).
Chữ Thận (慎) bỏ chữ Tâm (忄) là chữ Chân (真).
Chữ Đồng (仝) bỏ chữ Công (工) là chữ Nhân (人).
26. Tập binh đã mãn tính lui về
Văn võ trăm quan đợi đã tê
Lương phạn ban ra không kể lợi
Chỗ này là xứ hãy còn quê.
Đáp: Đức Thành Hoàng Bổn Cảnh.
Tập binh rồi về đâu? Ắt phải về thành.
Văn võ sắp hàng đợi tê cẳng mà đợi ai? Ắt đợi vua đến chớ đợi ai, nên đáp là đợi hoàng đế.
Lương thực cho mà không kể lợi, thì chỉ còn vốn tức là còn bổn.
Xứ này còn quê thì còn thiếu gì? Phải thiếu cảnh không?
Cái hay là không xưng tên mà lại đoán là Thành Hoàng Bổn Cảnh thì sự chơi văn chương của các Đấng thật là thanh tao, cao kỳ lắt léo.
* Câu đố của các Chức Sắc tiền bối
Đa số câu đố do ngài Cao Tiếp Đạo, ông Phối Sư Thượng Trí Thanh, ông Phối Sư Thái Đến Thanh sáng tác.
1. Lạy Trời cho đặng vuông tròn
Trăm năm xin gửi lòng son với chàng.
Xuất vật dụng
Đáp: Con dấu đỏ
Tác giả: Cao Tiếp Đạo
2. Gia cư ở giữa lừng trời
Thấy trăng không ngó, thấy trời không xem.
Xuất vật dụng
Đáp: Con diều giấy
Tác giả: Phối Sư Thượng Trí Thanh
3. Đưa lưng chúng đạp trọn đời
Cầu cho bá tánh nơi nơi thái bình.
Xuất nhất danh lộ
Đáp: An Nhàn Lộ
Tác giả: Đức Hộ Pháp
4. Bà già chèo mệt bà già nghỉ.
Xuất y vị
Đáp: Bả Đậu
Tác giả: Phối Sư Thượng Trí Thanh
5. Sớm mai vác cuốc lên rừng
Ông Hương, Ông Xã biểu đừng có đi.
Xuất vật dụng
Đáp: Cây lan can
Tác giả: Phối Sư Thượng Trí Thanh
6. Mình không lòng một dạ hai
Mà sao miệng thế bẻ bai cũng kỳ.
Xuất nhất ngư
Đáp: Cá trèn bầu
Tác giả: Phối Sư Thượng Trí Thanh
Quang Minh chấp bút
Thủy Liên Tử biên tập
Nguồn: Tam Giới Toàn Thư